Zeist – Shell wil in juli voor het eerst proefboringen op zee uitvoeren op de Noordpool. Het olieconcern zwijgt echter over de enorme risico’s voor de natuur, schreef directeur van het Wereld Natuur Fonds (WNF), Johan van de Gronden, vanochtend op de opiniepagina van de Volkskrant. Een olielek in het kwetsbare Arctische gebied draait namelijk veel sneller dan elders uit op een natuurramp van ongekende omvang.
IJsberen op een ijsberg
Shell wil in juli de eerste proefboringen beginnen in de Chukchizee en de Beaufortzee ten noorden van Alaska. Dat markeert een eerste stap naar grootscheepse offshore oliewinning in het Noordpoolgebied, een van de laatste vrijwel ongerepte natuurgebieden op aarde. In de Volkskrant (15 mei 2012) vertelde projectleider Robert Blaauw sussend dat de risico’s voor de natuur en lokale bevolking minimaal zijn.
Onverantwoorde houding
Zijn verhaal past helemaal bij de onverantwoorde houding die Shell al jarenlang aanneemt over zijn plannen in het Noordpoolgebied. Het concern stapt achteloos over de risico’s van offshore oliewinning in het gebied heen en negeert willens en wetens informatie die het concern onwelgevallig is. Feit is echter dat een olielek in de Arctische zee veel sneller dan elders uitdraait op een grote natuurramp.
Shell verzwijgt namelijk dat er simpelweg geen techniek bestaat om in de barre Arctische omstandigheden olie op zee op te ruimen. Het gebied waar Shell wil boren ligt zeer afgelegen, is voor het grootste deel van het jaar bedekt met dik pakijs en tijdens de lange winter is het er aardedonker. Shell erkent nota bene zelf dat het geen idee heeft hoe het olie onder zee-ijs kan opruimen. Maar geen nood, bagatelliseert het concern, er liggen continu 22 schepen paraat om gelekte olie op te ruimen. Shell verzuimt erbij te vermelden dat er grote kans is dat die hulptroepen te laat arriveren. En eenmaal aangekomen, kunnen ze vaak niets uitrichten door het zee-ijs.
Exxon Valdez
Shell verzwijgt ook dat een olielek juist op de Noordpool een verwoestende uitwerking heeft. In de Arctische kou is de natuur niet in staat olie af te breken. Zo ligt de olie van de lekgeslagen Exxon Valdez 23 jaar na de ramp nog steeds op de stranden van Alaska. Bovendien is olie onder ijs nauwelijks te detecteren. De kans is groot dat gelekte olie in de winter, pas in de lente wordt ontdekt. Tegen die tijd is de natuur al onherstelbaar beschadigd. Het Arctisch ecosysteem is namelijk zeer kwetsbaar. Micro-organismen, die de giftige stoffen als eerste opnemen, dienen als voedsel voor vissen die op hun beurt worden gegeten door zeezoogdieren. Gif verspreidt zich dus in een oogwenk door de korte voedselketen en hoopt zich aan het eind op in bijvoorbeeld ijsberen, walvissen, walrussen en zeehonden.
Tegelijk is er nog steeds veel onbekend over het ecosysteem. De gevolgen van oliewinning voor de natuur zijn dan ook grotendeels niet in te schatten. Wel staat vast dat het lawaai van olieboringen en de drukke scheepvaart desastreus kan uitpakken voor zeezoogdieren. Onderzoeken tonen aan dat met name walvissen en walrussen gedesoriënteerd raken door het gedreun onder water. De dieren kunnen verdwalen tijdens hun trektochten en worden gestoord tijdens het fourageren en de voortplanting. De plekken waar Shell wil boren, zijn de enige leefgebieden van walvissoorten als de narwal, beluga (witte dolfijn) en Groenlandse walvis.
Shell zwijgt liever
Shell zwijgt hier liever over, want Shell heeft haast. Het boren moet koste wat kost in juli beginnen, vóór de zee dichtvriest. Het concern heeft de Amerikaanse rechter vorige week zelfs verzocht de democratische inspraakprocedures te schrappen om hun rammelende plannen te kunnen uitvoeren. Er lopen nog rechtszaken om de proefboringen tegen te houden. Het Wereld Natuur Fonds blijft met andere natuurbeschermers en de lokale bevolking alle legale middelen aangrijpen om te voorkomen dat Shell, met hulp van de Amerikaanse overheid, de ecologische en morele grens overschrijdt. Een paar jaar extreem dure oliewinning tegen onaanvaardbare risico’s is het niet waard om de echte rijkdom van de Noordpool te vernietigen.